Yenidoğanda karaciğer enzim yüksekliği neden olur?

Yenidoğan bir bebekte karaciğer enzimlerinin (özellikle ALT - Alanin Aminotransferaz ve AST - Aspartat Aminotransferaz) yüksek olması, karaciğer hücrelerinde bir tür hasar veya stres olduğunun bir göstergesidir. Bu durum, bir dizi farklı nedenden kaynaklanabilir ve genellikle dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gereken bir bulgudur.

Yenidoğanlarda karaciğer enzim yüksekliğinin altında yatan birçok potansiyel neden vardır. Bunlar geçici ve zararsız olabileceği gibi, ciddi bir altta yatan hastalığın işareti de olabilir.

• Doğum Travması ve Hipoksi (Oksijen Yetersizliği): Zorlu bir doğum süreci, bebeğin oksijensiz kalmasına (perinatal asfiksi) neden olabilir. Karaciğer oksijensizliğe oldukça duyarlıdır ve bu durum geçici olarak enzim yüksekliğine yol açabilir.
• Enfeksiyonlar (Konjenital Enfeksiyonlar): Anneden geçen ve bebeği etkileyen enfeksiyonlar karaciğeri etkileyebilir. Bu enfeksiyonlar TORCH grubu olarak bilinir:
  • T: Toksoplazma
  • O: Diğer (Örn: Suçiçeği, HIV, Parvovirüs B19)
  • R: Rubella (Kızamıkçık)
  • C: CMV (Sitomegalovirüs)
  • H: Herpes Simpleks Virüsü

Bunların yanı sıra sepsis (kan zehirlenmesi) ve idrar yolu enfeksiyonu gibi bakteriyel enfeksiyonlar da neden olabilir.

Metabolik Hastalıklar: Doğuştan gelen bazı metabolizma bozuklukları karaciğeri etkiler.

• Glikojen depo hastalıkları
• Galaktozemi (süt şekerinin vücutta kullanılamaması)
• Tirozinemi
• Mitokondriyal hastalıklar

Safra Yolu Problemleri: Karaciğerde üretilen safranın bağırsağa akışını engelleyen durumlarda enzimler kanda birikebilir.

• Biliyer atrezi (safra yollarının doğuştan gelişmemesi)
• Koledok kisti

İlaçlara veya Toksinlere Maruz Kalma: Annenin hamilelik sırasında kullandığı bazı ilaçlar veya bebeğe verilen ilaçlar (özellikle bazı antibiyotikler veya antikonvülzanlar) karaciğer üzerinde toksik etki yapabilir.

Hepatit: Yenidoğan hepatiti, çeşitli nedenlerle (genellikle bilinmeyen) karaciğerde iltihaplanma durumudur.

Kalp Yetmezliği: Konjenital kalp hastalıkları veya kalp yetmezliği, karaciğere giden kan akışını etkileyerek "konjestif karaciğer hasarına" neden olabilir.

Hematolojik Problemler: Şiddetli hemolitik hastalık (örneğin kan uyuşmazlığına bağlı) karaciğer üzerinde ek yük oluşturabilir.

Karaciğer enzim yüksekliği tek başına bir belirti değil, bir laboratuvar bulgusudur. Ancak altta yatan nedene bağlı olarak şu belirtiler eşlik edebilir:

• Sarılık (ciltte ve göz akında sararma)
• Koyu renkli idrar
• Açık renkli, kil renginde dışkı
• Karında şişlik
• Kusma
• Huzursuzluk veya aşırı uyku hali
• Büyüme geriliği veya yetersiz kilo alımı

Tanı koymak için doktorunuz detaylı bir öykü alacak, fizik muayene yapacak ve çeşitli testler isteyecektir:

• Detaylı karaciğer fonksiyon testleri (ALT, AST, GGT, ALP, bilirubin)
• Enfeksiyon tarama testleri (TORCH paneli, kan kültürü)
• Metabolik tarama testleri
• Karaciğer ultrasonu
• Nadiren karaciğer biyopsisi gerekebilir.

Tedavi, altta yatan nedene yöneliktir. Örneğin:

• Enfeksiyon varsa antiviral veya antibiyotik tedavisi.
• Metabolik bir hastalık varsa özel diyet uygulanması.
• Safra yolu tıkanıklığı (biliyer atrezi) gibi cerrahi bir problem varsa ameliyat.
• İlaca bağlı ise ilacın kesilmesi.

Yenidoğanda karaciğer enzim yüksekliği her zaman ciddi bir sorun anlamına gelmez; bazen doğum stresine bağlı geçici bir durum olabilir. Ancak, ciddi ve tedavi edilmesi gereken hastalıkların erken bir belirtisi de olabileceğinden, bu durum mutlaka bir çocuk gastroenteroloji veya yenidoğan uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Erken teşhis ve uygun tedavi, birçok durumda olumlu sonuçlar alınmasını sağlar.