Karaciğer Enzimleri
Karaciğer enzimleri, karaciğerin işlevlerini yerine getirdiğini gösteren önemli değerlerdir. Karaciğer enzimlerinin yükselmesi karaciğerde oluşan hasarı gösterir. Hamilelik sürecinde enzimlerin yükselmesi ise normal kabul edilir. Karaciğerdeki hasarın ilk belirtisi, buradaki hücrelerden kana salınan enzimlerdir. Sağlıklı kişilerde bu enzimler karaciğerde depolanır.
Fakat karaciğerde hasar olursa, enzimlerde kana karışır. Kan testleri yapılarak karaciğer enzimleri değerlendirilebilir. Karaciğer hasarının tespiti açısından karaciğere özgün olan aminotranferaz enzimler sıkça kullanılır. Bu enzimler alanin aminotransferaz (ALT-SPGT) ile aspartat aminotransferaz (AST-SGOT) enzimlerdir. Normalde hepatositlerde bulunan bu enzimler, karaciğerdeki hasar sonucunda kana karışır.
Aminotransferaz karaciğer enzimleri ne işe yarar?
Enzimler hücre içindeki kimyasal reaksiyonları katalizler. Bu isimle anılmaları verici molekülde bulunan amino grubunu alıcı moleküle transfer etmelerinden kaynaklanır. AST ile SGOT tanımlaması ve ALT ile SGPT tanımlaması aynı enzimler için kullanılır. Vücutta beyin, kas, karaciğer ve böbrek gibi organ ve dokularda bulunan AST, dokulardaki hasar sonucunda kanda yükselmeye başlar. Bu nedenle AST enziminin yükselmesi tek başına karaciğerdeki hasardan kaynaklanmaz. ALT enzimi ise genellikle karaciğer hasarını gösteren bir enzimdir. Başka dokularda da bulunan enzimin karaciğerde konsantre edilmesi yüzünden kanda değerinin yükselmesi karaciğer hasarını gösterir.
Enzimlerin seviyesi serumdan ölçülür. Bunların normal değerleri ise;
ALT (SGPT) enzimin normal değeri: 7-56 U/L
AST (SGOT) enziminin normal değeri: 5-40 U/L.
Karaciğer enzimleri (ALT ve AST) yüksekliği neyi ifade eder?
Karaciğer enzimlerinin yüksekliği normalde karaciğer hasarını gösterir. Ancak bu kesin şekilde karaciğer hasarının olduğunu göstermez. Karaciğer enzimlerinin yüksek çıkması halinde, hastanın genel durumu da değerlendirmeye alınmalıdır. Sadece enzim yüksekliği nedeniyle karaciğerde hasar oluşması söz konusu olmaz. Mesela akut viral Hepatit A hastası bir kişide ALT ile AST değerlerinin yüksek olmasına rağmen, karaciğer hasarı olmadan iyileşme olabilir. Kronik Hepatit C hastası kişilerde bu enzimlerin düşük çıkmasına rağmen karaciğer hasarı oluşur. Hastalarda kronik karaciğer yetmezliği varsa siroz olma riski yüksek olur.
Karaciğer enzimleri hangi hastalıklar nedeniyle yükselebilir?
Hastalarda nekroz olduğunda yani karaciğer hücrelerinin fazla sayıda ölmesi halinde, kandaki AST ile ALT enzim değerlerinde yükselme olur. Karaciğer toksisitesi bulunan ilaçların kullanılması, akut viral hepatitler, kardiyovasküler kollaps gibi etkenler karaciğer hücrelerinin hasarlanmasına yol açar ve enzimleri yükseltir. Bazen sağlıklı olan kişilerde bile karaciğer enzimleri belirli bir seviyede yükselebilir. Bu yükselme normal kabul edilen değerlerin 2 katını geçmez. Bu durum çoğunlukla alkol kullanma alışkanlığı nedeniyle olur. Ayrıca fazla kilo, şeker hastalığı gibi etkenlerde karaciğerin yağlanmasına yol açabilir. Kronik hepatit C hastalarında da karaciğer enzimleri bir miktar yükselebilir.
Karaciğer enzimleri hangi ilaçlar nedeniyle yükselir?
Karaciğer enzimlerini ağrı kesiciler, kolesterol ilaçları, psikotik ilaçlar, antibiyotikler, trisiklik antidepresan ilaçlar, kardiyovasküler ilaçlar yükseltebilir. Ancak kullanılan bu ilaçların kesilmesinden birkaç ay sonra enzim değerleri normal düzeyine gelir.
Karaciğer enzimleri yüksek olursa neler yapılabilir?
Enzimler sağlıklı kişilerde yükselirse, mutlaka bunun sebepleri araştırılmalıdır. Bunun için risk faktörleri değerlendirilmelidir. Bu karaciğerdeki hastalıkların belirlenmesi içinde faydalı olabilir. Alkol nedeniyle enzim yüksekliğinde ALT 100 U/L, AST 300 U/L değerlerinin altında olur. Eğer akut hepatitler enzim yüksekliğine neden olduysa, bunlardan daha yüksek sevide olur. İlaçlarla ya da alkolle yükselen enzimler bunların bırakılmasından sonra normale döner. Fazla kiloların etkisiyle karaciğer enzimleri yükselirse, verilen kiloya orantılı şekilde değerlerde %5-10 seviyesinde gerileme olur. Eğer düşme olmazsa testler sonucunda karaciğer hastalıkları araştırılır. Uygun tedavilerle karaciğer enzimlerinin düşmesi sağlanabilir.
20.01.2024 21:11:37
Karaciğer Enzimleri ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
