Enzim çeşitleri, Enzimlerin hemen hemen hepsi protein yapısı içerisinde olan, doğal olarak yalnızca canlılar tarafından sentezlenebilen biyolojik katalizörlerlerdir. Bu enzimler hücreler içerisinde meydana gelen binlerce tepkimenin hızını ve özgüllüğünü düzenler. Çoğu zaman bu enzimlerin hücre dışında da etkilerini koruyan bir yapıları vardır.
Aynı enzim farklı doku veya hücre tiplerinde katalizör görevi üstlenir. Bu durumda enzimlerin üç boyutlu yapısı farklı, ancak görevleri aynı olan izo enzimlerden oluşur. Canlı hücrelerde oluşan tepkimeler kural olarak 0 ile 50 derce; genellikle de 20 ile 42 derece arasında meydana gelir.
Enzimlerin hemen hemen hepsi protein içerir veya protein bir kısım bulundururlar. Enzimin etki ettiği bileşiğe ise Substrat denir. Bu enzimlerin saniye etki ettiği Substrat molekül sayısına ise Turnover sayısı denir. Kuram yapısına göre enzimli tepkimeler kendi arasında dönüşüm halindedir. Enzimler, canlılarda aktivasyon enerjisini düşürerek, zor ve uzun vadede gerçekleşecek olan tepkimeleri çok kısa zamanda ve az enerji ile yapmayı sağlar.
- Basit enzimler: bu enzim içeriğinde sadece protein meydana gelmiş enzimlerdir. Bu enzimlerin olduğu enzimler ise sindirim enzimleri ve üreleri parçalayan üreaz enzimlerdir. Uygulanan reaksiyon direk olarak protein kısmı tarafından yapılır.
- Bileşik enzimler: Bileşik enzimler kendi içerisinde ikiye ayrılır.
Protein ve vitamin enzimler ile protein ve mineral madde veya metal iyon enzimleridir. Bileşik enzimlerin protein olan kısmına apoenzim, vitamin olan kısmına ise prostatik grup enzim veya koenzim denir. Diğer enzim çeşidi ise yani metal iyonlar ve mineral maddeler gibi kısımlara ise enzim aktivatörleri denir. Bileşik enzimler yapıları gereği ayrı ayrı görev yapmazlar. Çünkü enzimin etki edeceği maddeyi protein kısmı belirler ve koenzim reaksiyonu gerçekleştirir. Oluşan organizmalarda metal iyonları veya vitaminler eksik olursa protein kısımları reaksiyonu gerçekleştiremez. Bundan dolayı da bu tip bir durum olan canlı hastalanır.
Canlılardaki her enzim proteinden meydana gelir. Canlıdaki her protein bir gen tarafından programlanır ve görevlendirilir. Bu duruma ise bir gen bir enzim hipotezi denir. Canlılarda genler, sentezletmiş olduğu proteine ne yapacağını direk şifrelemiştir. Bazı enzimler sadece proteinden meydana gelirken, bazıları da farklı iki kısımdan meydana gelir. Bunlar;
Apoenzim kısmı: bu enzimler enzimin hangi maddeye etki edeceğini belirler.
Koenzim kısmı: bu enzimler ise organik veya çoğu zaman fosfattan meydana gelir. Enzimin protein kısmına nazaran çok daha küçük moleküllü olan bir yapıdadır. Aslında enzimde işlev gören ve esas işi yapan kısımdır. Genellikle canlılardaki bütün vitaminler hücrelerde enzimlerin koenzim kısımları iş görür vaziyettedir.
Bazı enzimlerde ise bulundukları ortama belli iyonlar etki ettiğinde etkilenirler. Canlıların bünyesinde bulunan eser elementler dediğimiz, Manganez, çinko, Bakır, demir, bu enzimatik işlevlerde aktivatör olarak kullanılan maddelerdir. Bazen enzimlerin iş görebilirliği için metal iyonlarına gereksinimleri vardır. Yani koenzim dediğimiz enzim metal iyonu ise buna kofaktör denir. Bazı durumlarda ise koenzim apoenzim kısmına bağlanmıştır, bu bağlanan kısma ise prostetik grup denir. Prostetik grup ile apoenzim kısmının her ikisine birden ise holoenzim denir.
Enzimlerin sınıflandırılması
- Transferazlar,
- Liazlar,
- Oksidoredüktazlar,
- Hidrolazlar,
- İzomerazlar,
- Ligazlar şeklinde etki ettiği maddeye göre sonlarına ase veya az eki getirilerek belirlenirler.
Enzimler yapıları itibarı ile kimyasal reaksiyonlar meydana getirdiklerinde bazı faktörlerin etkisinde kalırlar. Bunlar, ısı, su, PH değeri ve substrat konsantrasyonudur.
21.01.2024 18:23:43
